Bij het afronden van mijn studie Familieverhalen en (auto)biografisch schrijven aan de Schrijversacademie (juni 2015) beloofde ik mezelf plechtig om tijd te blijven maken voor schrijfprojecten van onschatbare waarde. De voltooiing van de memoires van mijn moeder geeft het belang aan van deze belofte (juli 2015).

Anderhalf jaar werkte ik samen met mijn moeder aan een boek over haar leven. Toen zij te kennen gaf haar levensverhaal voor familiekring te willen publiceren, maakten we eerst een lijst met onderwerpen. IJverig begon mijn moeder met schrijven; binnen enkele weken stonden de belangrijkste gebeurtenissen op papier. Daarna spraken we een weekend af, waarin ruimte was om bij haar door te vragen naar dingen die mij nog niet helemaal duidelijk waren. Vervolgens ben ik haar schrijfsels chronologisch, en in anekdotische vorm, gaan uitwerken. 'Alleen als je tijd hebt hoor` drukte mijn moeder me steeds op het hart. `Je werk en je gezin gaan voor.` En dus vorderde haar levensboek langzaam. Er was geen haast, mijn moeder was dan wel bijna 85, maar o zo vitaal.

Een vraag van mijn schrijfdocent Sieneke de Rooij bracht de vaart erin. Zij vroeg me waarom ik er geen urgentieproject van maakte. `Bijna 85, Hennie, waarom wachten. Met een beetje geluk kan ze nog jaren genieten van het resultaat.` Ik sputterde tegen, maar was het uiteindelijk met Sieneke eens. En dus kwam er een deadline: de 85e verjaardag van mijn moeder. Op die dag zou zij het boek aan kinderen en kleinkinderen uitreiken.

Met een deadline in zicht, wordt het leven overzichtelijk. Ik besteedde dagelijks minimaal een uur aan dit schrijfproject. Iedere uitgewerkte tekst mailde ik naar mijn moeder, die haar aanvullingen meestal dezelfde dag nog terug mailde. Wat een geluk dat zij in korte tijd zo handig was geworden op de iPad. Zo gingen de stukjes dagelijks op en neer. Nummer 85 was de de laatste tekst die ik uitwerkte. Toeval?

Uitgeverij Boekscout, met wie ik eerder goede ervaringen opdeed bij het uitgeven van de gedichtbundels van mijn vader en de levensverhalen van particulieren, zorgde dat het een prachtige uitgave werd: Licht op een bedrijvig leven, (o)ma´s memoires.


Mijn moeder was trots. Op mij. En ik op haar.

Pas toen het boek af was, bleek zij ongeneeslijk ziek te zijn. De uitreiking op haar 85e verjaardag kreeg hierdoor een andere lading. In de pijn van het naderende afscheid overheerste de dankbaarheid. De dankbaarheid voor een mooi leven, dat we samen hadden weten vast te leggen in boekvorm.

Drie weken na de boekuitreiking sliep mijn moeder vredig in. Ze had alles gezegd wat ze wilde zeggen, iedereen gesproken die ze wilde spreken. Ze keek terug op een mooi leven, dat ze zo weer zou overdoen.

Ik mis haar elke dag, maar ben zo blij dat ik tijd durfde te maken voor haar verhaal. In een tijd die soms steeds sneller lijkt te gaan, heeft dit project mij geholpen om te verdiepen, te vertragen en de vragen te stellen die ik niet eerder stelde. Wat blijft, zijn de lieve herinneringen en mijn moeders verhalen. Van onschatbare waarde. Dankjewel mam!